Ile wody ma wypijać kot w ciągu dnia?

Co znaczy zwiększone pragnienie u kota? Ile dziennie wody ma wypijać kot i jak zmierzyć ilość wydalanego przez kota moczu w ciągu dnia?

Koty, jako potomkowie ssaków pustynnych odziedziczyły wysoką zdolność do zagęszczania moczu, co umożliwia im przeżycie, nawet przy minimalnym dostępie do wody. Jednak ta cecha kotowatych jest przyczyną skłonności do występowania kamicy (kamieni moczowych). Więc niezmiernie ważnym jest, aby kot w ciągu dnia wypijał odpowiednią ilość wody. Według danych literaturowych w ciągu dnia kot musi wypijać od 20 do 45 ml/kg m.c. Na ilość wypijanej wody może mieć wpływ temperatura otoczenia czy stan fizjologiczny kota (choroba, ciąża, laktacja). Należy też pamiętać, że ssaki pokrywają zapotrzebowanie na wodę nie tylko pobierając wodę pitną, ale również z pokarmu zawierającego wodę, oraz z wody metabolicznej (woda, która powstaje w organizmie w wyniku przemian białek,  tłuszczów i węglowodanów).

Jak zrozumieć czy kot wypija wystarczającą ilość wody?

Stan, przy którym zawartość wody w organizmie jest mniejsza niż ilość niezbędna do jego normalnego funkcjonowania nazywa się odwodnieniem.

Pierwszymi objawami odwodnienia są

• Utrata elastyczności skóry. Jak to sprawdzić? Należy unieść fałd skóry na karku i obserwować jak szybko skóra wraca do pierwotnego położenia. Jeżeli fałd skóry wyrówna się natychmiast lub w ciągu 1-2 sekund, możemy przyjąć, że zwierze jest odpowiednio nawodnione, ale jeżeli fałd skóry utrzymuje się więcej niż 3 sekundy możemy podejrzewać odwodnienie.
• Blade lub ciemno czerwone, suche i matowe błony śluzowe. Błony śluzowe u zdrowego kota są blado różowe, (jeżeli nie są pigmentowane), błyszczące i wilgotne. Stan błon śluzowych można sprawdzić obserwując dziąsła lub spojówkę oka.
• Wydłużony czas włośniczkowy. Co to jest? Jest to czas, w którym krew ma wypełnić drobne naczynia nazywane naczyniami włośniczkowymi po ich uciśnięciu. Jak sprawdzić czas włośniczkowy? Należy palcem ucisnąć dziąsło kota, miejsce uciśnięcia zrobi się jasne. Następnie odpuścić i zaobserwować, w jakim czasie kolor dziąsła znowu powróci do różowego. U zdrowego kota czas włośniczkowy powinien być mniejszy niż 2 sekundy.
• Młode zwierzęta mogą gwałtownie stracić na masie przy odwodnieniu.

W ciężkich przypadkach odwodnienia może dojść do wystąpienia wymiotów, omdleń, ospałości czy otępienia, zapadnięcia gałek ocznych, przyspieszonego oddechu i zaburzenia rytmu serca.

Zrozumieć czy kot wypija odpowiednią ilość wody można wykonując badanie krwi oraz moczu. Wzrost wartości

• hematokrytu,
• białka całkowitego,
• mocznika
• sodu

we krwi (oprócz innych dolegliwości) może wskazywać na odwodnienie, jak również i obniżony ciężar właściwy moczu. Należy jednak pamiętać, ze w przypadku kociąt podwyższenie poziomu hematokrytu, białka całkowitego i obniżenie ciężaru właściwego moczu nie są wiarygodnymi wskaźnikami diagnostycznymi przy diagnostyce odwodnienia. Ale wzrost mocznika i sodu oraz utrata wagi muszą skierować nas na myśl o odwodnieniu u zwierzęcia.

Długotrwałe odwodnienie powoduje zagęszczanie moczu, co może przyczynić się do wystąpienia kamicy moczowej i zapalenia pęcherza moczowego. Objawy, które mogą wskazywać na wystąpienie kamicy moczowej lub zapalenia pęcherza mogą obejmować skąpomocz (zmniejszoną ilość wydalanego moczu w ciągu doby, mniej niż 2 ml/kg/godzinę) lub bezmocz (produkcja moczu mniejsza niż 0, 08 ml/kg/godzinę) lub częstomocz. Przy częstomoczu kot często podejmuje próby oddania moczu, ale jednorazowa ilość moczu jest bardzo mała lub próba oddania moczu jest nie skuteczna. Przy takich próbach kot może wokalizować, ponieważ próba oddania moczu może wiązać się z bólem. Ból przy oddawaniu moczu może też powodować oddawanie moczu poza kuwetą. Kot zaczyna kojarzyć wejście do kuwety z bólem i próbuje uniknąć bólu oddając mocz w innym miejscu. Właściciel również może zauważyć zmianę koloru moczu. Najczęściej mocz może być zabarwiony na czerwono, co wskazuje na obecność krwi w moczu.

Przyczyny odwodnienia.

Oprócz zmniejszonego pobierania wody odwodnienie może być spowodowane również zwiększonym wydalaniem wody. Fizjologicznie organizm traci wodę przez parowanie (przez skórę i drogi oddechowe) oraz z wydalanym moczem i kałem. W stanach patologicznych do odwodnienia może dojść na skutek przegrzania organizmu (udar cieplny, silny stres, gorączka), zwiększonej utraty wody z kałem (biegunka), utraty wody na skutek wymiotów. Powstałe w ten sposób odwodnienie nazywane jest odwodnieniem izotonicznym, czyli odwodnieniem organizmu z zachowaną osmolarnością płynów ustrojowych. Natomiast odwodnienie, w którym dochodzi do niedoboru wody w organizmie, przebiegające z podwyższoną molalnością płynów ustrojowych nazywa się odwodnieniem hipertonicznym i występuje na skutek zwiększonego wydalania wody z moczem. Stan taki nazywany jest poliurią. Szacuje się, że wydalanie przez kota w ciągu dnia więcej niż 40 ml moczu na kilogram masy ciała może wskazywać na wystąpienie poliurii.

Jak zmierzyć ilość wydalanego przez kota moczu w ciągu dnia?

Możemy oszacować ilość wydalanego moczu w następujący sposób. Do kuwety wsypujemy odważoną ilość żwirku. W ciągu najbliższych 24 godzin po każdej wizycie kota do kuwety zbieramy zamoczony żwirek i pakujemy go do plastikowego woreczka, który szczelnie zawiązujemy. Pozwoli to na najmniejsze straty wilgoci w skutek parowania. Żwirku do kuwety nie dosypujemy. Po 24 godzinach ważymy cały żwirek z kuwety (suchy i zamoczony). Różnica w wadze pokaże nam przybliżoną ilość wydalonego moczu. Żeby precyzyjniej wyliczyć objętość wydalonego moczu należy znać jego ciężar właściwy. Pomiar taki można wykonać w gabinecie weterynaryjnym.

Na co może wskazywać zwiększona dobowa objętość wydalanego moczu?

Dzienna produkcja moczu przez kota ma nie przewyższać 40 ml/kg. Przy ocenie ilości wyprodukowanego moczu należy również zwrócić uwagę na ciężar właściwy moczu.

Ciężar właściwy moczu – czyli inaczej gęstość względna, to wartość wagi moczu podanej w gramach na jeden mililitr. Jest odzwierciedleniem zawartości substancji osmotycznie czynnych i produktów przemiany materii w moczu.

Jeżeli nerki w czasie wykonywania badania oszczędzają wodę w organizmie widzimy podwyższony ciężar właściwy moczu – bardziej gęsty mocz, wysoka osmolarność moczu. Jeżeli nerki wydalają nadmiar wody to ciężar właściwy moczu będzie zmniejszony i osmolarność również obniżona.

Normalna osmolarność moczu u kota to 3,1 osmol/l a ciężar właściwy powyżej 1,035

Hipostenuria (ciężar właściwy poniżej 1, 008) może występować pod czas terapii infuzyjnej lub być skutkiem moczówki prostej. Moczówka prosta (diabetes insipidus) może wynikać na skutek niedostatecznego wydzielania hormonu antydiuretycznego, co może być związane z wadami wrodzonymi, urazem lub nowotworem przysadki. Jest to tak zwana moczówka ośrodkowa. W przypadku niewrażliwości nerek na działanie hormonu antydiuretycznego mówimy o moczówce nerkowej. Powstaje ona, jako choroba wtórna na skutek choroby lub zakażenia nerek lub zaburzeń endokrynologicznych i metabolicznych (np. nadczynność kory nadnerczy czy ropomacicze). Niewrażliwości nerek na działanie hormonu antydiuretycznego może również być spowodowana podawaniem niektórych leków lub być wrodzona.

Jeżeli obserwujemy u kota objawy odwodnienia omówione wcześniej, a ciężar właściwy moczu mieści się w zakresie 1, 008 do 1, 012 może wskazywać to na zmniejszona zdolność nerek do zagęszczania moczu, a znaczy na zaburzenie ich czynności. W takim przypadku należy również zbadać stosunek białka do kreatyniny w moczu, stosunek albumin do kreatyniny w moczu. Są to potencjalne wskaźniki rozwoju azotem ii u kota, która w konsekwencji może doprowadzić do przewlekłej niewydolności nerek.

Obserwowane oznaki odwodnienia wraz z ciężarem właściwym moczu większym niż 1, 035 wskazuje na zachowaną zdolność nerek do zatrzymania wody.

Poliuria może również być objawem cukrzycy. W takim przypadku w moczu występuje glukoza i/lub w ciężkich przypadkach ciała ketonowe.

Jak opiekować się kotem by nie dopuścić do rozwoju chorób często występujących u kotowatych?

Należy monitorować ilość pobieranej przez kota wody. Dostęp do wody u kota musi być nieograniczony. Koty najchętniej piją świeżą, często wymienianą wodę.  Niektórzy przedstawiciele kotowatych uwielbiają pić wodę bieżącą, w tym celu można zakupić specjalną kocią fontannę lub poidełko. Można próbować uzupełniać w wodę mokrą karmę. Lub dopajać kota podając mu wodę do pyska ze strzykawki (bez igły).

Należy unikać sytuacji stresowych dla kota, ponieważ stres jest częstą przyczyną występowania zapalenia pęcherza moczowego. W przypadku, jeżeli nie uda się uniknąć sytuacji stresowej dla kota, należy zadbać o środki łagodzące stres.

Okresowe badania krwi i moczu zmniejszają ryzyko przeoczenia rozpoczynającego się odwodnienia, które może być przyczyną schorzeń układu moczowego. Monitorowanie takich wczesnych markerów do szacowania współczynnika filtracji kłębuszkowej jak SDMA pozwala na wczesne wykrycie zaburzenia pracy nerek (już przy 14% uszkodzenia nerek). Należy pamiętać, że objawy kliniczne związane z zaburzeniem pracy nerek większość kotów pokazuje wtedy, kiedy około 75 % nerek uległo uszkodzeniu. Koty od 9 roku życia powinny być badane nie rzadziej niż raz na pół roku.

Autor lek. wet. Kateryna Albu